Eigenlijk doen we maar wat. Een goede milieuverantwoording voor je gebouw is zo goed als niet te geven. Terwijl we dat wel allemaal willen. We zitten wat dat betreft in een overgangsfase en, wat een verrassing, hout blijkt duurzamer dan de cijfers laten zien.
Een taai onderwerp, maar het is van belang om te zien waar zich nu de discussie afspeelt. Zodat je niet voor aap staat met je oprecht ‘duurzame’ gebouw waarvan de opdrachtgever of de concurrent de prestaties moeiteloos onderuithaalt.
Ik kom er op omdat ik de afgelopen dagen op twee volkomen ongerelateerde bijeenkomsten aanwezig was, hun enige raakpunt was de bouw, en op beide bijeenkomsten samen een kleine honderd sheets met labels, cijfers, berekeningen en data voorbij zag komen van allemaal mensen die allerlei bedrijven, branchepartijen en overheden op alle niveaus ‘onafhankelijk en objectief’ voorrekenen wat de milieuprestatie van bepaalde producten is, wat de CO2-footprint is van een gebouw, wat de maatschappelijke betekenis van bouwend handelen is of welk label er aan dit alles gehangen mag worden.
Ik twijfel geen moment aan de goede bedoelingen van al die particuliere en (semi-)overheidsinstanties waar dag in dag uit druk data verzameld worden, wegingsfactoren bepaald en rekenmodellen worden ‘losgelaten’. En het is ook verdraaide lastig: Je hebt de maatschappelijke en milieu-aspecten van alle mogelijke materialen die je in de bouw maar kunt gebruiken. Dan heb je de keuze daartussen en de samenstelling van die bouwdelen. Dan heb je de inspanningen en energie die dat samenstellen kosten. Dan heb je de milieuprestaties van de gebouwen, afgezet tegen het gebruik ervan, dan heb je de milieubelasting tijdens de exploitatieperiode – denk aan onderhoud, hoe je daarin kunt variëren en wat dat niet allemaal aan milieuaspecten heeft – en dan heb je de eindfase, het slopen of uiteennemen van het gebouw (dat we als een materialenbibliotheek moeten zien), en het up- of downcyclen van de materialen dan wel het verbranden daarvan.
Zo beschouwd is het eigenlijk heel knap dat er al allerlei labels en keurmerken en certificaten bestaan in al deze schakels van de bouwketen: je neemt een verzameling aspecten uit deze enorme brij, maakt ze toepasselijk op jouw proces/materiaal/product/gebouw/dienst, toetst dat aan elkaar en ontvangt een bewijs van goed gedrag.
Wat natuurlijk ontbreekt is wet- en regelgeving, normering, het liefst op wereldschaal. Aangezien we met zijn allen graag ‘world earth day’, de dag waarop we de jaarreserves van de planeet van een jaar hebben opgebruikt een stukje meer richting december willen duwen (vorig jaar hadden we op 1 augustus die mijlpaal al bereikt). Dan is er dus één, alomvattend, sturend rekenmodel voor de bebouwde omgeving nodig.
Maar juist dan is het vreselijk oppassen dat bij het samenvegen van al die cijfer- en datakennis geen aspecten verloren gaan. Daar moet gelobbyd worden. Een voorbeeld? Het onberispelijke Nederlandse Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie, dat de openbare database en rekenmethode aanbiedt om de CO2-footprint te berekenen van een gebouw over 75 jaar (de zogenaamde MPG-score), vertelde op een door Centrum Hout georganiseerde bijeenkomst dat de staal-lobby er zeer goed in geslaagd is om de recyclebaarheid van haar product in de boeken te krijgen. De modellen gaan uit van honderd procent recycling, terwijl dat in de praktijk rond de 50 procent ligt (en ik ben benieuwd hoe de metallurgische en organische coatings in die berekening zijn meegenomen), terwijl er bij hout vanuit wordt gegaan dat dat na bewezen diensten verbrand wordt en zijn CO2 dus weer aan de natuur teruggeeft.
Boeien? Nou… door deze effectieve lobby is de CO2-belasting door te bouwen met staal volgens de berekening ongeveer even groot als bouwen met hout. U weet wel, dat materiaal dat CO2 opneemt in plaats van uitstoot en zo ontzettend duurzaam is en heel goed hergebruikt kan worden…
Jan Maurits Schouten
Hoofdredacteur Het Houtblad
Als hoofdredacteur van Het Houtblad houdt Jan Maurits Schouten zich vooral bezig met de bewustwording van de voordelen van het gebruik van hout in de bouw. Daarbij houdt hij zeker ook een scherp oog op de hindernissen en ‘uitdagingen’ waarvoor de inzet van dit materiaal wordt gesteld.
