Waar beton en staal lange tijd de norm waren, wordt hout steeds vaker ingezet voor grootschalige projecten. Het materiaal is licht, hernieuwbaar en kan bijdragen aan een lagere CO₂-uitstoot. Toch vraagt hout om een heel eigen manier van werken, vooral wanneer het gaat om de integratie van installaties. Leidingen, kabels en ventilatiekanalen kunnen niet eenvoudig achteraf worden aangebracht, omdat het hout zowel constructief als esthetisch behouden moet blijven.

Wie met hout bouwt moet al in de ontwerpfase nauwkeurig bepalen waar installaties komen te liggen. Sparingen worden vooraf in de prefab onderdelen verwerkt en verplaatsen tijdens de uitvoering is vaak onmogelijk. Dit vraagt om een hoge mate van coördinatie tussen architect, constructeur en installateur.

Samenwerking als sleutel tot kwaliteit

De technische installaties van een gebouw bepalen in grote mate het comfort en de duurzaamheid. Denk aan luchtbehandeling, verwarming en verlichting. In houtconstructies is de uitdaging dat deze systemen een plaats moeten krijgen zonder dat de constructie wordt verzwakt of dat de zichtbaarheid van het hout verloren gaat. Een slim installatieontwerp houdt rekening met akoestiek, esthetiek en toekomstig onderhoud.

Daarbij is een hechte samenwerking tussen de betrokken partijen noodzakelijk. Voor een Technisch dienstverlener betekent dit dat er vanaf de eerste schetsen wordt meegedacht. Dit kan door gebruik te maken van digitale hulpmiddelen zoals BIM. In een Building Information Model worden constructieve elementen en installaties driedimensionaal samengebracht. Dit geeft inzicht in mogelijke conflicten, zoals leidingen die door balklagen zouden lopen of ventilatiekanalen die de zichtlijnen in het interieur verstoren. Door al in een vroeg stadium gezamenlijk naar hetzelfde model te kijken, kunnen architect, constructeur en installateur hun ontwerpen op elkaar afstemmen en onnodige faalkosten voorkomen.

Voorbeeld uit de praktijk

Een sprekend voorbeeld van slim installeren in houtbouw is te vinden op de campus van Tilburg University. Het Marga Klompé Building is grotendeels opgebouwd uit massief hout en biedt ruimte aan duizenden studenten. In dit project zijn de installaties door BINK, erkend installatiebedrijf in de omgeving Breda en Tilburg, volledig geïntegreerd in de houten draagconstructie. Het ontwerpteam heeft alle sparingen en leidingroutes vooraf vastgelegd. Hierdoor konden de installateurs het werk uitvoeren zonder de constructie te verzwakken. Bovendien bleef de houten uitstraling in het interieur volledig behouden. Het resultaat is een gebouw waarin techniek en materiaal elkaar aanvullen, met een duurzame en warme leeromgeving als eindresultaat.

Brandveiligheid en installaties in houtbouw

Hout is weliswaar brandbaar, maar gedraagt zich voorspelbaar wanneer het aan hoge temperaturen wordt blootgesteld. De buitenlaag verkoolt en beschermt de kern, waardoor de constructieve sterkte langer behouden blijft. Dit gedrag stelt echter wel eisen aan installaties. Kabelgoten, leidingen en ventilatiekanalen moeten zo worden geplaatst dat ze geen zwakke plekken creëren in de brandscheidingen. Door gebruik te maken van gecertificeerde doorvoeren en brandwerende manchetten kan de integriteit van de constructie behouden blijven zonder dat dit ten koste gaat van de functionaliteit van de installaties.

Akoestiek en comfort in houten gebouwen

Naast constructieve en brandtechnische aspecten speelt ook akoestiek een belangrijke rol. Hout draagt van nature geluid goed over en kan daardoor leiden tot hinder in onderwijs- of kantooromgevingen. Installaties kunnen hier een bijdrage leveren door akoestische demping slim te combineren met technische voorzieningen. Ventilatiekanalen kunnen bijvoorbeeld worden voorzien van geluiddempende bekleding en leidingroutes kunnen zo worden ontworpen dat resonantie wordt voorkomen.

Lessen voor de sector

Het succes staat of valt met de integratie van installaties in een vroeg stadium. Enkele belangrijke inzichten voor vakgenoten zijn:

• Ontwerp sparingen en leidingroutes in de ontwerpfase, niet tijdens de uitvoering
• Gebruik BIM of vergelijkbare methodieken om samenhang tussen disciplines te bewaken
• Kies voor demontabele oplossingen om onderhoud en hergebruik mogelijk te maken
• Houd rekening met esthetiek en akoestiek bij het wegwerken van installaties
• Zorg voor intensief overleg tussen alle disciplines gedurende het gehele traject

Voor professionals in de houtsector ligt hier een kans om hun kennis en ervaring te verdiepen, door al in de ontwerpfase actief samen te werken met installateurs en constructeurs. Het is het moment om als vakgenoot te onderzoeken hoe digitale hulpmiddelen, innovatieve bevestigingsmethoden en integrale samenwerking uw volgende project naar een hoger niveau tillen.