De eerste lichting paulownia hout uit Nederland kan over een paar jaar geoogst worden. De van oorsprong Chinese boom is op vijftien hectare aangeplant door Eric Litjens van Paulownia Cultures uit Deest. De boom bereikt in tien jaar tijd een lengte van 12 meter en een doorsnede van 45 tot 60 centimeter. Litjens vertelt alles over het snelgroeiende paulownia hout.

Paulownia hout, ook wel Kirihout, is volgens Eric Litjens zeer geschikt voor de bouw. ‘Voor daken, deuren, kozijnen et cetera. Maar ook voor wieken van windmolens, meubels, muziekinstrumenten en in Amerika maken ze er surfplanken van. Ook is het een goede vervanger voor turf. Het valt onder zachthout en krimpt en zwelt nauwelijks. Het gewicht is een groot voordeel, paulownia hout weegt maar 260 kilo per kuub, waar eikenhout bijna drie keer zo zwaar is.

Vanwege de honingraat celstructuur is het hout sterk én flexibel, zeker in verhouding tot het lage gewicht.’ Gezaagde en opgelatte stammen die drogen aan de buitenlucht zijn al binnen twee maanden droog genoeg (10 tot 12 procent vocht) om te verwerken. ‘Drogen in een oven gaat nog veel sneller.’

Andere voordelen volgens Litjens is dat Paulownia pas brand bij 450 graden Celsius en door die open celstructuur een hoge isolerende waarde van 0,09 Cw heeft. ‘Ook kun je meerdere keren oogsten van dezelfde boom omdat hij na de kap opnieuw aangroeit aan de buitenkant van de stomp. Daar komen sapstromen opnieuw op gang.’ Dit wil zeggen dat er vanuit één plant zo’n tien keer geoogst kan worden, goed voor jaren teelt zonder herplanting. De boom gaat na een aantal jaren bloeien en levert daarmee ook honing.

De boom is vernoemd naar Anna Paulowna, de dochter van een Russische Tsjaar die trouwde met Koning Willem II. ‘Oorspronkelijk komt de boom uit Azië. Toen hij werd aangeplant in Europese parken is hij naar Anna Paulowna vernoemd. In Japan bouwt men al duizenden jaren met het hout van deze boom.’

CO2-certificaten voor paulownia

De paulownia boom neemt per hectare jaarlijks zo’n 55 ton CO2 op. Dit komt vooral door de grote bladeren die een diameter kunnen bereiken van 0,80 meter. Litjens is met Oncra uit Amsterdam bezig met het opzetten van C02-certificaten, waarbij Oncra staat voor Open Natural Carbon Removal Accounting. Deze non-profit organisatie werkt met carbon removal credits; een speciaal soort CO2-credits: ze worden uitgegeven voor projecten die daadwerkelijk CO2 opslaan. Deze credits zorgen ervoor dat CO2 ook daadwerkelijk wordt verwijderd en niet alleen verminderd.

Paulownia hout zagen

Het hout dat afkomstig is van de paulownia boom kun je zowel machinaal als handmatig goed verwerken, zagen en schaven. Het splintert nauwelijks en geeft een mooi glad oppervlak. De b

oom staat ook wel bekend onder de namen prinsessenboom, kiri-boom of empress-boom. In China wordt bijvoorbeeld al meer dan 2,5 miljoen hectare van deze boom geteeld.’ En dus ook in Nederland zijn de eerste hectares aangeplant, in 2018 door Eric Litjens in Deest. De boomkweker zocht een nieuwe invulling voor de hectares grond rondom zijn woning toen bouwplannen van de gemeente in de ijskast belandden. Het hout wordt door Paulownia Cultures zelf verzaagd, maar vanwege de geringe capaciteit schakelt de kweker ook loonzagerijen in die ook tot op de millimeter nauwkeurig kunnen zagen. Wanneer je de bomen de eerste jaren goed verzorgt krijg je bijna volledig noestvrij hout wat ook niet scheurt bij verwerking. Een boom van tien jaar kan zo 12 tot 15 meter hoog worden.’

Subsidie vervolgtraject paulownia hout

Litjens probeert momenteel subsidie te krijgen uit een stimuleringsfonds voor biobased-bouwen om paulownia hout te laten testen door SKH. ‘Wil het kans van slagen hebben als bouwmateriaal, dan moet er wel een onafhankelijk keuringsinstituut naar kijken en het hout testen en er een uitspraak over doen.’ Hij praat momenteel met mensen van het Building Balance-programma waarbij 200 miljoen euro beschikbaar is om boer en bouwer aan elkaar te koppelen. Doel van dit programma is om in Nederland bouwmaterialen te planten en te oogsten. ‘Boeren in Nederland kunnen de paulownia boom relatief eenvoudig aanplanten en daar is ook belangstelling voor. Het is geen heel arbeidsintensieve teelt. Het hoeft ook niet als monocultuur, je kunt de boom ook goed combineren met fruitgewassen. En wat dacht je van de productie van de honing?’

De paulownia boom geniet momenteel veel belangstelling. Vanuit de media maar ook van bouwers, boeren en aanhangers van biobased bouwen. Gebruik makend van de slogan Grow your Own Home. In Den Haag praten ze over ‘Van land naar pand.’ Volgens Litjens zal de paulownia boom veel andere producten verdringen. ‘Het is het gewas met de hoogste CO2 opslag. De biobased materialenhandel staat klaar om in te kopen.’

Litjens heeft alvast een vrachtwagen hout geïmporteerd om aan belangstellenden te laten zien. Hethout ligt op het bedrijf Paulownia Cultures in Deest. ‘Ik zoek namelijk nog naar de juiste afzetkanalen voor mijn hout. Zo kan ik gezaagd, geschaafd en thermisch verhit hout laten zien. Het thermisch behandelde hout kan goed gebruikt worden als gevelbekleding of als tuinhout. Het is heel licht en gaat zeker vijftig jaar mee.

Voor mensen die het hout nu al willen verhandelen kan ik het uit Roemenië laten komen. Over een paar jaar is het hout in Nederland oogstrijp. Roemenië is qua houtoogst vergelijkbaar met Nederland. In een te warm klimaat zal de boom te snel groeien waardoor je heel veel spint krijgt.’ Vanuit Nederland merkt Litjens zoals gezegd op dat er veel belangstelling is om de bomen aan te planten. ‘Ik krijg steeds vaker boeren op bezoek die informatie willen over de teelt. Of particulieren die een stuk grond over hebben. Een boompje kost ongeveer 5 euro en vergt niet al te veel werk om goed te verzorgen. Als je na tien tot twaalf jaar het hout verkoopt, kun je goed rendement draaien.’